Dhacdadii 12 september 2009!

12 september 2009 waxay ka gali doonta taariikhda Somaliland Baal madaw, waa maalin la xasuusan doono waxna ay ku qaadan doonaan dadka inta waxgaradka ah ee
caqliga la saaxiibka ah, 12 September waa maalinkii Caasimada Somaliland hargeisa oo hore looga bartay deganaansho iyo nabad ay ka aloosantay xaalad qadhaadh oo si toos ah uga bilaabantay Magaalada Hargeisa oo ay Ka bilaabmeen Rabshad aan nooceedoo kale ka dhicin mudo ku dhaw labaatan sano ee ay dawlada Somaliland dhisnayd, Waxay sobobtay rabshadasi sida ay sheegayaan ilo xogogaal ahi in ay ku dhinteen tiro ilaa saddex qof ah halka dhaawacuna yahay 13 qof oo iskugu jira shacab iyo askar. Subaxnimadii 12 september golaha baarlamaanka waxa isa soo hor tubay Mudanayaasha Golaha baarlamaanka oo uu hore Daahir Riyaale ugu balan qaaday in uu siin doono furayaasha Aqalka baarlamaanka oo uu ka qaaday kadib markii ay abuureen mudanayaal muxaafidka ka tirsan qalalaase iyadoo uu mid ka mid ahi lasoo baxay Bastoolad golaha dhexdiisa.

Gumaysigu hashuu naga dhaceen gurayey raadkeeda

Gu’yaal iyo gu’yaal badan hashii gama’a noo diidey 

Goobtay istaagtaba hashaan joogay garabkeeda 

Guuraha habeenimo hashaan gebi walboow jiidhay 

Gaashaandhigeedii hashuu galowgu eedaamay

Hashii geeddankeedii rag badan goodku ku casheeyey 

Gacmaa lagu muquunshaye xornimo, noogumay garane 

Garre iyo guntane maalintay, gees isugu boodey 

Allaa noo gargaaree, xornimo noogumay garane 

Geeraarradeedii hashaan annigu googooyey

Galool iyo maraa iyo hashaan, kidiga geylaanshey 

Gaajiyo harraad badan hashaan, ugu garaacaayay 

Goortuu sadkeedii go’ee, galabtii foolqaaday

ayadoo candhada giijisay oo, godol ku sii deysay 

Garaad midaan lahayn bay la tahay, waad ka gaa-gixine 

Annagoo gantaalaha dhaciyo, haysan qori gaaban 

Hashaan gaadda weynow libaax, uga gaboon waayey 

Inaan Gorayacawl uga tagaa, waa hal soo gudhaye

Kulankan hore ee khilaafku ka dhashay ee ay yeesheen mudanayaashu ayaa waxay ujeedadiisu ahayd sidii loo dooran lahaa shirgudoon kale iyo sidii loo casili lahaa Madaxweynaha kali taliyaha ah ee Daahir Riyaale Kaahin oo ay u dhamaatay Shantii Sano ee xilka loo igmaday. Mudanayaasha wakiilada ee muxaafidka ahi waxay ogaadeen in aanay waxba uga qabsoomayn labaadaas qodob ee lasoo bandhigay golaha dhexdiisa, Waxanay ku fikireen sidii ay khalkhal u galin lahaayeen mooshinka.

Waxa sidaas u dhaqmayaa waa mudanayaashi dhanaa ee lasoo doortay loona igmaday xilka intaa leeg ee loo doortay in ay wadanka ku hagaan wanaaga ..Miyaynu ka waynaan waynay in ay is qabqabsadaan mudanayaasheenu? Runtii waa arin murugo leh, Abwaan timacade waxa uu tiriyay gabaygan hoos ku qoran 40 sano ka hor waxaanu sifiican u qeexayaa sida aanay somalidu u dhisan Karin nidaam dawladeed, waxaa kale oo aad ka dhex akhrisan kartaa gabayga Ta maalinkaas dhawayd ka dhacday golaha, Tolow miyuu sii ogaa intaasi dhici doonto bal adna ila eeg .

Habar habartan loo kala baxay iyo Hiririgtii yeedhay

Harfadii gidaarda la sudhay Dumarkii heesaayay

Hadafba dhismaha baarlamaan lagu Hubeeyaaye

Hadbana shicibku caynkuu yahay baa lagu hogaanshaaye

Hanaankii wax loo dooran jiray wali ma haysaane

Hadii ay taladu kuu muuqatoon lagula haaneedin

Hifaatiyo waxay kugu tartaa Huq iyo ciile

Anuunbaa hinganayee wanaag uma hilawdaane

(Abwaan C/laahi suldaan Timacade)

Isku dhacan danbe ee 12 September waxa uu ka bilaabmay markii ciidanku ay is hortaageen shirgudoonka iyo mudanayaasha golaha wakiilada inay galaan xaruntooda kadib markii waan waan laga galay dib u furista golaha baarlamaanka.

Hadaba markii ay yimaadeen golihii ayaa waxaa hor istaagay golaha Askar una diiday xildhibaanada inay galaan golaha askartaasi oo haysatay amar kasoo fulay dawlada Madaxweyne Riyaale , waxanay mudanayaashu damceen iskuna dayeen in ay galaan Xarunta Golaha iyagoo isku duuban oo ay kasoo lugeeyeen dhakhtarka hortiisa inta ay gawaadhidoodii halkaa kaga yimaadeen, balse askartii ayaa xabad dul marisay halkaana ka bilawday xaalad foowdo ah, ilaa ay xamaasadu ku faaftay dhamaan shacabkii tubnaa Agagaarka Dhakhtarka Guud ee Caasimada wadanka Somaliland Hargeisa.

Waxaa isku soo baxay dad tiro badan oo kumanaan qof oo iskugu jira Rag, Dumar, Haween iyo Caruur, kuwaasi oo taageero buuxda siiyay Golihii iyaga matalayay ee ay sida sharciga ah ku soo doorteen , oo ay xukuumadu ka hor istaagtay inay galaan Xaruntooda , Waxay shacabkii bilaabeen in ay dhagax ku tuuraan ciidanka iyagoo hubkooda kaliya ee ay adeegsanayeen ahaa dhagaxaan ,

Dad dhagax tuuraya in rasaas lagu ridaa miyay banaan tahay ? Miyaanay dadku walaalo ahayn askariga ridaya laftiisu miyanay ku jirin ubadkiisii iyo xaaskiisii ? Dadka Xabada lala beegsanayo miyaanay nin walba ku jirin dadkiisii? Mise waa Yuhuud iyo Falastiin oo sidii Falastiin ayaa lagu tacadiyayaa dadka masaakiinta ah ee hubka ay adeegsanayaan yahay Dhagax ?

Xusuusta qaar waxaa wanaagsan in aad is diidsiiso balse hadana waxaa lagama maarmaan ah Taariikhda oo si fiican loo dul istaago loona eego dhibaatooyinkii Tan manta oo kale ahaa iyo xalkoodii sida uu ahaa.

Miyaad ilawday dhawr kal dabadeed Dulcad, Qaxootinimadii iyo kaneecadii.

Sida aynu ka wada dharagsanahay Taariikhdu dib uma soo noqoto oo maalin ku dhaaftay soo noqon mayso balse dadka ayaa soo celiya soona cusboonaysiiya taariikh hore u dhacday tu la mid ah, Arinkaas hargeisa ka dhacay miyaynaan odhan Karin waxay muuqal shabahdaa  Nidaamkii 1988kii madaxweynihii Kalitaliyaha ahaa ee Maxamed Siyaad Barre oo dib ugu soo laabtay Wadanka Somaliland isla wakhtigana ay ceeryaamadeedu hadhaysay Caasimada Hargeisa.

Inaad xasuusato mooyaane waxaa jiray Wakhtigii siyaad barre rag badan oo guul wadayaal ahaa balse xusuustaasi ma badna waxaanse marnaba la ilaawin Karin oo aad xasuusanaysaa marka aad dib ugu laabatoTaariikhdii wadankii Somalia madaxwaynihii kalitaliyaha ahaa iyo sidii uu u xasuuqay Maatida Reer Somaliland, Sidii loo laayay rag badan oo geesiya ahaa dhintayna iyagoo wadankooda u shahiidaya . Waxaa xusuus gaar ah u ah shacabka Somaliland dhalinyarti UFFO IYO Ardaydii is Abaabulay ee kaSoo horjeeday Xukunka Kalitaliyaha, Halkaasi oo uu ku nafwaayay arday ka mid ahaa ardaydii Dugsiga Sare ee Faarax Oomaar oo shahiiday isagoo dhagaxa tuuraya, Waxaa kale oo aan marnaba la ilaawi Karin Ragii mujaahidiinta ahaa ee Halgamayay mudada badan, Taasi maanay la mid ahayn ta manta Hargeisa ka taagan ee lagu laayay dad badan oo Maati, Dumar iyo Ragba leh.

Dadwaynaha 12 September 2009 samaynayay Banaanbaxa ayaa waxay ku dhawaaqayeen Allaahu Akbar, Allaahu Akbar , Waar dhagaxa Qaata ! Ha u dhaqaaqina ! Istaaga waa inaynu Shahiidno, Waar qoryaha ka soo qaata guryaha oo iska celiya Faqashta. Gawaadhida GT-ga ah ee dawlada hala gubo iyo erayo kale oo noocaas ah kicinayana dareenka shacabka..

Waxaas oo xasilooni daro ah, waxaasoo Hagardaamo ah ,Waxaas oo qalalaase ah ee lala doontay Dadkaa muslimiinta ah ee waliba ku jira bishiii barakaysnayd Ramadaan Kariim Tobankii Danbe, ee soomanaa waliba… Yaa ka masuul ah ?

Miyaanu arinkaasi dulsaarnayn madaxweynaha oo doonaya in uu wadanka qalalaase galiyo , Maanta hadii uu Somaliland in uu danka leeyahay ama danaynayo jiritaankeeda waxaasoo Hagardaamo ah lama soo hortageen Shacabka . Manuu dooneen kolba in wakhtiga loo kordhiyo ee maalinkii ay ka dhamaatay ayuu doorasho ku dhawaaqi lahaa ..

Dhanka kale miyaanay ahayn in shicibku fikiro, Miyaanay ahayn inaan is waydiino.. Horta intee in leeg ayaan dhisanaynay wadanka?, Imisa ayaan ilaalinayanay Nabada? Imisa ayaa u dhintay dalka iyo dadka dartood ? suaalahaas marka aad iswaydiiso miyaanay ahayn inaad Xasuusato Halqabsigii aynu ku calaacali jirnay markii aynu qaxnay ee magan galyada ka helnay Ethiopia ee ahaa “ Ilaahii dulcad iyo daroor na dhigaw adaa daainee dib noo celi.” Dib u celintii manta maxay midho dhashay hadaba ? Maxaa horumar la gaadhay ? Maxaase tan manta dhaliyay intaasiba waa suaalo u baahan Jawaabo una baahan in aad la isku waydiiyo oo laga fikiro.

Waxaan dadwaynha kula talin lahaa in ay dhawraan Xasiloonida, Nabada, Iyo deganaanshaha, waxaynu leenahay Dad wax garad ah, Salaadiin, Caaqilo iyo Odayaal Beeleedyo,Intii aynaan baran Nidaamka dawladnimo ee Cusub, Waxaa inoo talin jiray Salaadiinta oo xalin jiray Dhibaatooyinka lasoo darsa Shacabka Si fiicana loo fulin jiray Amarkooda, sidaa darted hadii ay xaaladu sidan ka xumaato iyaga ayaan talo saaranaynaa si ay inoogu hagaan jidka wanaagsan ee Umadan xasiloonidooda iyo dawladnimadooda dhawri kara..

Miyay tahay in Dagaal iyo dhimasho iyo Dhiig Daata aan xalmoodno inagoo ka dharagsan Faaiidada dagaal sokeeye uu leeyahay,( Dagaal wiilbaa ku dhinta ee wiil kuma dhasho ) waynu aragnaa maanta ta ka taagan Muqdisho sagaal iyo tobanka sano , miyay noo dan tahay in aynu aynu maanta Somalia oo kale noqono oo aan dagaal sokeeye bilawno oo ah ( Kugu dhimayayeey… Kaa dhimayeey kii dhintaba waa ani )

Waxaa jira Dad badan oo oo cadawgeena ah inagu dhex jira inala nool kuna farxaya Dagaalka dhexdeena ah marwalbana doonaya sidii ay iskugu keen jabin lahaayeen ( Lafa gari iyagaa la isku jabiyaa ) balse waa inaynaan ogolaan in la isku keen jabiyo oo wadankeena qalalaase laga Abuuro,

Ogow Jabkaagu waa cadawgaaga Farxadiisa, Waa lagama maarmaan ah in loo dhug yeesho.waxaa wax aad looga xumaado ah askartan Wax-magaratada ah ee dadkooda iyo shicibkooda ula dhaqmaya sida Shisheeyaha loola Dagaalamo, Dadkii loogu talo galay in ay difaacaan ayay kula dagalamayaan qorigii loogu talo galay in shacabka lagu difaaco lagulana dagaalamo Shisheeyaha, Marka ay maanta rasaastii iskaga dhamaysay shacabkoodii maxay shisheeyaha iskaga celinayaan? Askarta manta la beegsatay dadkoodii iyo dalkoodii Miyanaay arintaasi is matalin Diyaaradihii inta ay Hargeisa ka duulaan ee ka shiraacdaan, Hadana duqayn jiray isla hargeisa lafteeda Waxba yaanu ila dheeraan qalinku oo dad badan ayaa jira oo cilmi iyo aqoon alle siiyay waxna ka odhan doona arinkaaas manta hargeisa ka dhacay sidaa darteed waxaan kusoo gabagabaynayaa Gabaygan C/laahi Suldaan Timacade, oo waxyaabo badan inooga iftiiminaya Hanaanka dawladnimada iyo dhibta loo soo maray .

Waxaan odhan lahaa Madaxwayne Riyaale iyo Dhamaan guulwadayaashiisa waa lala xisaabtami doonaa, waxna la iskaga tagi maayo .

Fuaad Abdilaahi Hassan

Fuaad_phy@hotmail.com