Afka Lagama Sheegto Adigoon Xasuuq Arag!

Cajiib, aduunyada maxaa wax walba lagu arki Reer xamarka ayaa ku maahmaaha Cimrigaaga oo dheeraada Geel dhalayona waa ku tusaa, Balaayo looma yeedho dhib aan kugu dhicina alle lagama baryo ilayn ilaahay waa wax walba oge wax walba
sameeyee ahe!

Akhriste Xasuuq (Genocide) waxa la yidhaa Ciidan dawladeed ama Ciidan kale oo milatari oo dhisan oo dad maati ah u gaysta Tacadiyo ama dilal kula kaca Balse laba ciidan oo is waajahay libtuna mid raacday lama odhan karo Xasuuq, mida kale akhriste dhawr qof oo la dilay Hadii ay tahay xasuuq, Miyaynaan xasuuq ugu yeedhi Karin Sideedii qof ee ay jabhada Nabad diidka ah ku dileen Baraagihii kalshaale iyo Afar qof oo sabtidii ay jabhada ONLF ku dileen Deegaanka Abokor Axmed? ….Jawaabtu Miyaanay HAA ahayn markaas.

Balse akhriste Xasuuqa dhabta ahi waa kii ka dhacay Gobolo ka mid ah Somaliland 1988 oo ay ku nafwaayeen Boqololaal kun oo iskugu jira Maati iyo Birimagaydo aan dagaal gayin sidoo kale waxaynu xasuuq ugu yeeedhi karnaaa Xasuuqii Ruwaanda ka dhacay oo isna boqolaal kun oo shacab aan waxba galabsan dhiigoodii lagu xalaashaday. Akhriste Macnaha Xasuuq waad ila fahantay, Hadaba aynu ka jawaabno su’aalahan Kalshaale ma xasuuq ayaa ka dhacay ? Kalshaale ma deegan ay dad ku nool yihiin baa mise waa Banaan cidlo ah ? Yaa la xasuuqay? Yaa wax xasuuqay?

Kalshaale xasuuq iyo wax u dhaw toona kama dhicin Xasuuqa ma dhirta ayaa la xasuuqay ilayn cidiba meesha ma daganee, Ciidanka qaranka Somaliland waxaa loo igmaday difaaca dalka iyo shacabka sidas ay tahay shacabka buhodle waxay ka mid yihiin Shacabka ay difaacayso dawlada Somaliland sidoo kale jabhada Nabad diidka ahna waa fidmo walayaasha ay dawladu u samaysan tahay in ay ka difaacdo shacabkeeda.

Horta waa mid ilaahay laga magan galo in waxgaradka iyo aqoonyahanka Buhodle iyo Laascaanood ay ku hantaatacaan waa nala xasuuqay Caqligoda ayaana sidaas siiyay taasna waxaa ugu wacan qabyaalada Cadaafidaysan, Umadina Hadii ay Qabyaalad ku dhaqanto waxaa ka caqli wanaagsan Caruurta yar yar. Caqliga Beesha Buhodle iyo Lascanod waa kaa maanta siiyay in ay been u sheegaan Gaalkasta oo ay arkaan kuna yidhaahdaan Somaliland ayaa shacabkayagii xasuuqday iyagoo ka dhiganaya Faan iyo waxaad kaga Heshid Gaalada, Halka Gobolada Somaliland Qaar ka mid ah iyagoo loo gaystay xasuuq dhab ah hadana aanay ku barooran waa nala xasuuqay balse ay ka tashadeen Aayahooda iyo Dawladnimadooda.

Beesha Buhodle iyo Laascanod Gaal kasta oo ay arkaan waxay tusayaan Ku yar oo baras ku dhacday oo jidhku cad-cadaaday waxaanay odhanayaan sidan ayay ciidanka Somaliland dadkayagii u xasuuqeen iyagoo ka yar ee barastu ku dhacdayna ka dhiganaya Gabood ay Gaalada ku baryaan, Hadaba waa su’aale tolaw ciidanka Somaliland ka yar Ma aysiidh ayay ugu maydheen? Yaab.

Beelaha Buhodle iyo Lascanod oo ay hagayso Jabhada Nabad diidka ah Gudaha iyo Dibadaba waxay ka abaabuleen Mudahraad lagaga soo horjeedo Somaliland oo ay ugu magacdareen Somaliland waxay xasuuqday Shacabkayagii waxanay mudaharadaasi ka fuliyeen Buhodle, Laascanod, London, Washington. Beesha Buhodle iyo lascanod miyaanay ogayn in aduunyadan Casriga ah ay noqotay Hal tuulo wax kasta oo dhacana laga war hayo oo meel walba ay joogto saxaafad caalami ah iyo isgaadhsiinba? Hadaba Beeshii Caalamku waxay is waydiinayaan Goortan Dadka la xasuuqay iyo Cidan Xasuuqdayba sobobtoo ah mabay arag xasuuq ka dhacay Kalshaale waxayse og yihiin in kalshaale ay isku waajaheen Ciidanka Qaranka Somaliland iyo Jabhad Nabad diid ah sidaas darted Cidi dhag uma dhigin siiba Dawlada Britain waxaabay ka fikiraysaa in ay Jabhada Nabad diidka ah ku darto Liiska argagaxisada Caalamka.

Waxan daawaday Cajalad lagu baahiyay Internetka oo laga soo duubay Mudaharaadkii ay jabhada Nabad diidka ah ka abaabushay London waxay indhahaygu ku dhaceen boodh ka mid ah boodhadhkii ay siteen mudaharaadayashu waxaa ku qornaa “Hogaamiyaha Alshabaab Ina Godane wuxu kasoo jeeda Hargeisa” Runtii aad baan ula yaabay waxaan is waydiiyay Ma reernimo ayay ka uriyeen mise waa ku xumayn Caasimada Somaliland ee Hargeisa?.

Mida kale waxan aad ula yaabay Islaan kasta ama Oday kasta oo mudaharaad kaasi ka Hadlay waxaabu iska keenayaan Oohin, Ilmo iyo Calaacal waxaanay leeyihiin iyagoo cabaadaya dadkayagii waa la xasuqay! Dadkayagii Somaliland ayaa xasuqday! runtii taasi waxay cadayn u tahay sida aanay isku caqli dhaamin beesha Buhodle iyo Lascanod qolada qurbaha waxaaba ka daran qolooyinka wadanka gudihiisa sida qolooyinka kazoo jeeda Beelaha Laascanod iyo Buhodle ee ku nool Hargiesa iyo Burco iyagoo xogogaal ah xaqiiqadana og hadana sida qurbajoogooda u fikiraya.

Qolooyinka mudaharaadaya ee leh dadkayagii ayaa la xasuqay Hadii aynu tooda u raacno waxaa dabayaal su’aalahan oo aynu uga baahanay Jawaabo waafiya, kalshaale ma meel deegaan ah oo ay dad shicib ahi dagan yihiinbaa? Kalshaale ma tuulo caruur iyo Islaamo ku nool yihiinbaaa ? Kalshaale ma magaalo waynbaa ? Hadaba Akhriste Hadii ay kalshaale tahay Deegaan ay dagan yihiin Shacab amaba ay tahay tuulo ama Magaalaba oo dadna lagu laayay waxaynu odhan karnaa waxaa ka dhacay Xasuuq Balse akhristaw kalshaale ma ahayn Meel deegaan ah oo caruur iyo Islaamo ku nool yihiin ee waa dhul banaan oo Hal qof xataa aanu ka daganayn Beeshaasi sidaas ay tahay Kalshaale waxaa isku waajahay Laba Ciidan oo kala ah Jabhada Nabadiidka ah iyo Ciidanka qaranka ee Somaliland laba ciidan oo dagaal dhex marayna libtu dhankay doonto ha raacdee lama odhan karo Xasuuq, Jabhad Nabad diidka ah oo weerarka gaadmada ah soo qaadayna dee lama xasuuqin ee waa la karbaashay.

Arinta sheegashada iyo Ku faanida Xasuuqa, Beesha Buhodle iyo Lascanod way ku kala qayb san yihiin waayo qolo waxay u halgamaysaa sidii ay dawlada Somaliland ee nabada ku caano maashay ay u sharaf dili lahayd, Qoloda labaad waa qaar la adeegsaanayo lana tusayo dhalanteed iyo humaag been ah qoladani waxay u badan yihii Dumar iyo Caruur Masakiin ah oo aan waxba ogayn oo la adeegsanayo saxaafad been abuur ahna loo samaystay lagana dhadhiciyay waa la idin gumaysanayaa iyo waa la idin xasuuqayaa, waxa jirta qolo sadexaad oo iyana qabyaaladu indhaha iyo dhagahba tirtay oo wax ka horeya iyo wax ka danbeeya aan arkaynin sida aan hore u sheegnayna dadka qabyaalada ku dhaqma waxaa ka caqli wanaagsan Caruurta sobobtoo ah qabyaaladu waxay ka mid tahay Xanuunada waawayn ee Maskaxda Asiiba isla markaana dawadooda laga quustay sida AIDS-ka oo kale .

Guntii iyo Gunaanadkii Reerkan leh waa nala xasuuqay adkaysta waxba maydin arag cidina dhib idin ma gaadhsiin labaataneeyo Nabad diid ah oo la karbaashay ayaa caalamkii oo dhan ka fadhiyi waayay ee tolow Hadii Laascaanood oo dhan gudaafad laga dhigo dadka ku noolna Xabaal wadareed lagu aasii lahaa maxaad samayn lahaydeen ? Mid kalena aan idinla kaftamee Horta Sayid Maxamed Cabdale Xasan waa kii Reero dhan oo idinka mid ah xasuuqee Hadana waad u raxlaysaan oo waxaabad sheegataan Daraawiishe ma isku qabiil baan nahay ayaa xaalkiinu! Gabagabadii Xasuuq baa nagu dhacayna maaha wax lagu faano ee Cabaadka yaraysta allena haka baryina in xasuuq idinku dhaco adkaysi ayaa la idiinka baahan yahay walaalayaal, Nin qabyalad beertawna Wanaag kuma soo baxo.

Fu’aad Abdillahi Hassan

Fuaad_phy@hotmail.com

Hargeisa, Somaliland