Mashallah, waa arin farxo in bulshada reer Somaliland ay
qaadeen wadadii horumkar iyo iskaashiga kana maarmeen ku go’dii daaquudyada
(Deeqbixiyayaasha). Gargaarka iyo nasriga ilaahay kadib, waxa ay bulshada reer Somaliland
fikirkooda iyo tacabkooda ku jiheeyeen horumarinta Deegaankooda.Hadii aynu
tusaale usoo qaadano horumarka xaga Dhiska iyo
dayactirka wadooyinka Somaliland oo looga dareeray
gobolada Somaliland
badankooda,
1. Waxaa wadooyin tiro badan laga hir galiyay gudaha qaar ka mid
ah magaalooyinka waawayn ee Somaliland Sida Hargeisa, Berbera, Borama, Burco
iyadoo ay is kaashanayaan dad waynaha iyo dawladu.
2. Reer Awdal iyagoo kaashanaya dawlada waxay guntiga u xidheen
sidii ay u dhamaystiri lahaayeen wadada isku xidha Dila iyo Borama oo imika
waxyar ka hadhsan tahay, wajigii hore ee wadada oo uu dhawaan madaxweynuhu
xadhiga ka jaray.
3. Dawgii cad ee waqooyiga hargeisa oo ahaa jid aad u dhib badan
oo buuralay ah waxaa iska kaashanaya bulshada deegaan ahaan kasoo jeeda taasi
oo u dhaw in laga gaadho guul.
4. Wadada isku xidha Burco iyo Hargeisa oo ah wado aad u dheer
laguna qiyaaso 190km waxay Bulshada reer Somaliland iyo dawlada oo iska
kaashanayaan dhiskeeda oo lacag badan ku baxayso, imikana uu socdo qaadhaan
uruurinteedii.
5. Horumarkaa baaxada leh ee dhanka wadooyinka ah waxaan ka
maqnayn oo qabanqaabadeedii baryahanba socotaa wadada isku xidha Baligubadle
iyoHargeisa oo diyaar garawgeedii iyo kharash uruurintii lagu gudo jiro.
6.Waxaa sidoo kale dhawaan la bilaabmay wajigii hore ee wadada
isku xidha Hargeisa – Salaxley, oo ah wado
dhagax-tuulkii yaalo oo u baahan qabyo tir iyo dib u dhis baaxad leh.
Hadii aan u dhaadhaco biyo dhaca iyo Ujeedada qoraalkayga waxaan
Shaashadaha iyo warbaahintaSomaliland ka daalacday Dhagax dhigii iyo bilawgii
wadada Salaxley ilaa Hargeisa, waxaa sida filinka I horyimid iyana oo markiiba
maskaxdayda kusoo dhacday qaban qaabo iyo Lacag loo uruurinayay baryahanba
wadada Baligubadle ilaa Hargeisa, Labadan wado oo labaduba hargeisa kusoo
xidhaya baligubadle iyo salaxley.
Kadib waxan is waydiiyay wadaag la’aanta hal wado? Aqoon la’aan iga haysa
masaafada ay isku jiraan labada deegaan darted waxaan baadhay Khariidada
Somaliland oo ay ku xusan yihiin Baligubadle iyo Salaxley, markiiba waan helay,
sidii aan marka horeba dareemayay waxaa isoo baxay isku dhawaansho labada
deegaan ah, qiyaastii Salaxley waxay hargeisa u jirtaa 57 KM, Baligubadle waxay
hargeisa qiyaastii u jirtaa 70km.
Inkasta
oo aanan helin Masaafo sax ah ooFogaanshaha u dhexeeya Hargeisa, Baligubadle
iyo Salaxley qiyaastii waxaa isoo baxay in Baligubadle iyo Salaxley ay isku
jiraan ugu badnaan 20 km, Isla labada deegaana koonfur ka xigaan hargeisa,
Hadaba caqligaygu wuu I siin waayay laba deegaan oo wadaaga deegaan iyo dadba
in ay samaystaan laba wado oo isku barbar socda Bari iyo Galbeed.
Khariidada Somaliland oo laba dhibcood
oo buluug ah aan ku muujiyay Magalooyinka Baligubadle iyo Salaxley.
Sidaa darted walaalahayga labada deegaan ee ku jira qabanqaabada
ama gudiyada loo xilsaaray dhiska wadooyinkaas, waxaan usoo jeedin lahaa, in
bulshada labada deegaan iska kaashadaan hal wado wadaag ah, oo isku xidha
Baligubadle-Salaxley-Hargeisa, taasi oo u wanaagsan horumarka labada deegaan
iyo is dhex galba labada bulsho.Sidoo kale hal wado oo labada deegaan wadaagaan
waxay madhxinaysaa kharashkii ku bixi lahaa labada wado, oo ay u isticmaali
karaan horumarka labada deegaan ee xag waxbarasho, caafimaad ama adeegyada kale
ee aasaasiga ahba.
Sida Gudida dhiska wadada salaxley iclaamiyeen waxa ku baxaya
wadada Salaxley 4 Millin In kastoo wadadu hore dhagax u yaalay, taa lidigeedana
aanan ogayn lacagta ku baxaysa wadada Baligubadle, balse hadiiba aynu tusaale
usoo qaadano inay tahay 12 million dollar labada lacagayaw oo marka la isku
geeyo, Saamigoodu noqonayo 16 million dollar.
Hadaba labada deegaan oo sida aan qiyaasayo isku jira ugu badnaan
20 km waxaa laga yaabaa hadii ay ku heshiiyaan Hal wado oo wadaag ah iskuna
maraysa Deegaanka oo dhan in karaskhka guud ee ku baxayaa ugu badnaan noqdo 8
million, halkaa waxaa inoo madhxay 8 million dollar, lacag yarna maaha ee waaa
lacag lagu kabi karo labada deegaan horumarkooda amaba waxay u bixin karan
Tabaruc oo waxa lagu dhisi karaa wado kale.
Wadada burco sida aynu ognahay waxay dhex maraysaa deegaan hal
beel iyadoo sidaas ah hadana beelihii kale ee Somaliland gaar ahaan beesha
degan Bariga Burco inta aan ogahay waxay xaga hore kaga jirtaa dhiska iyo
fikirka labadaba, Gacmo wada jir bay wax ku gooyaan, iskaashiguna waxa uu
dhalaa barakada oo badata.
Gabagabadii, Dadka qaar waxa laga yaaba, sida somalidu caanka ku
tahay inay u fasirtaan inaan kasoo jeedo labada beelood ee Salaxley iyo
Baligubadle midkood oo aan xaglinayo, xaasha midna ma ihi, waxaanse ahay
muwaadin reer Somaliland waxaana igu kalifay Maqaalkan in aan ku dhiirigaliyo
walaalahayga deegaankaas oo is huran mar walba in ay iska kaashadaan
horumarinta iyo aayo ka tashigooda.
Fiiro- Gaara: Inkastoo dhulka Somaliland Maydh ilaa Saylac
aan arkay, Hadana ma hayo Masaafada dhabta ah ee u dhaxaysa baligubadle ilaa
Salaxley, Markaa hadii ay masaafada Salaxley iyo Baligubadle iga qaldanto maaha
mid aan ugu talo galay.
Ugu danbayn wixii gaf ah ee qoraalkayga ku jira waxaan ka
raaligalinayaa cid kasta oo ka damqatay, waxaanan soo dhawaynayaa cid kasta oo
taageertay fikirkayga. Wixii danbi ah sidoo kale ilahaay ayaan danbi dhaaf
waydiisanayaan.
Fuaad Abdillahi Hassan
fuaad_phy@hotmail.com
Hargeisa, Somaliland
No comments:
Post a Comment